Gry szkoleniowe - jak to działa? (1) - sprzężenie zwrotne

Image courtesy of Sira Anamwong
at FreeDigitalPhotos.net

Z okazji zakończenia sezonu wakacyjnego zaczynam nowy cykl artykułów dotyczących mechanizmów stojących za oddziaływaniem gier szkoleniowych i edukacyjnych. Plan jest taki, żeby każdy z artykułów zawierał najważniejsze informacje o konkretnym mechanizmie albo teorii, z odniesieniami do praktyki na sali szkoleniowej i z odsyłaczami do dodatkowej literatury dla chętnych.

W pierwszym poście z tego cyklu chciałbym przyjrzeć się stosunkowo prostemu pojęciu z zakresu cybernetyki, którego niezrozumienie może doprowadzić do spektakularnej katastrofy dowolnej gry podczas szkolenia. Mowa tu o sprzężeniu zwrotnym. Jest to mechanizm, którego dwa podstawowe rodzaje są uznawane za podstawę rozmaitych dynamicznych systemów sterujących (czy to w przemyśle, czy w działaniach organizacji), w tym także gier. Najprościej zrozumieć sprzężenie zwrotne jako sposób w jaki system (gra) reaguje na zmianę pewnego parametru. Zasadnicze możliwości są trzy:

• System nie reaguje w ogóle (brak sprzężenia zwrotnego);
• System działa tak, że zwiększa prawdopodobieństwo kolejnego wystąpienia tej zmiany w najbliższej przyszłości (sprzężenie pozytywne);
• System działa tak, że ogranicza szansę na kolejne wystąpienie tej zmiany w najbliższej przyszłości (sprzężenie negatywne);

 Przykłady:

• Sprzężenie pozytywne: Sprawny gracz jest w trakcie gry szkoleniowej nagradzany zasobami (np. pieniędzmi), które może zainwestować np. w karty ulepszeń, które przyspieszają dalsze pozyskiwanie tych samych zasobów;
• Sprzężenie negatywne: Sprawny gracz zdobywa w trakcie gry zasoby, których utrzymanie pochłania pieniądze, czas lub energię, co utrudnia mu dalsze pozyskiwanie tych zasobów (np. firma wyjątkowo sprawnego gracza w grze symulacyjnej zatrudnia coraz więcej pracowników, co generuje dodatkowe koszty administracyjne, ryzyko strajku itd.);

Oba powyższe mechanizmy mogą oczywiście występować w grze z różną siłą, natomiast, żeby zwizualizować sobie ich skutki warto wyobrazić sobie co się stanie, kiedy pojawią się w bardzo silnej formie.

• Sprzężenie pozytywne: Gracze którzy uzyskali chwilową przewagę, szybko budują możliwość dalszego umacniania swojej pozycji, co skutkuje tym, że po krótkim czasie (tym krótszym, im mocniejsze jest sprzężenie) są praktycznie nie do dogonienia dla pozostałych rywalizujących z nimi uczestników rozgrywki. Rezultatem jest spadek motywacji większości grupy;
• Sprzężenie negatywne: Tymczasowe przewaga jednych graczy jest kompensowana przez mechanizmy gry, co prowadzi do dłuższej, bardziej wyrównanej rozgrywki. Rezultatem jest utrzymanie motywacji całej grupy i napięcie w oczekiwaniu na wynik aż do końca warsztatu, ale też istnieje ryzyko, że najlepsi gracze poczują się sfrustrowani niemożnością uzyskania wyraźnej przewagi nad innymi uczestnikami;

Image courtesy of Sira Anamwong
at FreeDigitalPhotos.net

Skutki obu powyższych sytuacji dla przebiegu szkolenia są łatwe do wyobrażenia. Stąd też ważnym zadaniem dla trenera przygotowującego grę posiadająca mechanizmy umożliwiające powstanie sprzężeń (najczęściej jest to możliwość inwestowania zasobów w grze w coś co usprawnia działanie gracza) jest sprawdzenie podczas testu jaka jest siła tych mechanizmów i ewentualne skorygowanie ich siły, tak, aby nie przeszkadzały w osiągnięciu założonego celu i nie powodowały frustracji grupy.

O mechanizmach sprzężeń zwrotnych warto poczytać:

• Wpis w Encyklopedii Zarządzania
• Krótki, obrazowy filmik na ten temat
•  Rozdział 18 "Games as Cybernetic Systems" w książce "Rules of Play" Katie Salen i Erica Zimmermana